| [h=1]Bayon - những nụ cười bí ẩn[/h] | ||||||||||||||||
| Bài: Đỗ Thành - Ảnh: Mai Lĩnh - Quang Minh --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (TBKTSG Online) - Bước sang ngày thứ hai ở Siem Reap, chúng tôi đến đền Bayon khi nắng chưa lên. Ngôi đền này nằm ở vị trí trung tâm phế tích kinh thành Angkor Thom, được Jayavarman VII xây dựng trong khoảng cuối thế kỷ thứ XII và đầu thế kỷ thứ XIII, tương đối còn nguyên vẹn phần chính là các ngọn tháp mang hình tượng bốn khuôn mặt mà theo các tài liệu giải thích có nhiều điểm khác nhau. Vào năm 1929, Robert J. Casey (trong cuốn sách tựa đề In Fact, viết về khu di tích Ankor) cho rằng những khuôn mặt đá ở Bayon là hình ảnh của thần Siva (Ấn Độ giáo). Nhưng đến thập niên 1930, các nhà khảo cổ thuộc Trường Viễn Đông Bác Cổ lại cho rằng đó là hình ảnh của Quán Thế Âm (Avalokitesvara) theo mô-típ điêu khắc của Phật giáo Đại thừa.
Nụ cười từ bi bí ẩn Đền Bayon có 54 tháp lớn nhỏ, cấu trúc thành ba tầng, trên mỗi tháp đều có điêu khắc bốn khuôn mặt của Lokesvara, hay còn gọi là thần Avalokitesvara, tượng trưng cho sự quan sát của thần linh về bốn phương của đất nước Campuchia.
Vì thế, các công trình trong quần thể Angkor Thom thường không nguyên vẹn do có sự kỳ thị cực đoan về tôn giáo. Một trong những ngôi đền tiêu biểu cho sự kỳ thị tôn giáo gay gắt nhất là Ta Prohm. Bayon lại may mắn hơn khi khuôn mặt Bồ Tát bốn mặt bị lầm tưởng là thần Shiva nên nó vẫn tồn tại khá nguyên vẹn đến tận ngày nay, dù cũng bị đổ nát do chiến tranh và thời gian. Thuở bé, tôi đã được nhìn hình ảnh những tượng đá bốn mặt của Bayon trên các con tem bưu chính với hàng chữ “Indochine Francaise”. Dạo đó tôi còn tưởng tượng xa hơn, là nếu đến thăm ngôi đền này sẽ gặp thêm những tượng tạc hình các vũ nữ múa điệu Apsara. Hầu hết các đền đài Khmer, rải rác trên các bức tường đá đều có những hình ảnh, Bayon cũng vậy; nhưng ở đây, đi đâu cũng nhìn thấy gương mặt tượng đá đang nhìn mình, chỗ nào cũng thấy điểm một nét cười từ bi. Hình tượng gương măt đủ cỡ: to có, nhỏ có, thấp có, cao có, chen giữa các vách đá có, đứng độc lập có, trên lối vào có, dưới bệ đá có, tầng trên có, tầng dưới có... Bên cạnh các mặt Phật nhìn ra đủ hướng, ta còn thấy xen lẫn là các tượng tạc thần Vishnu, một vị thần linh thiêng được dân tộc Khmer xem là đấng ân nhân sáng tạo ra đất nước họ và cả chim thần Garuda, khỉ thần Hanuman, rắn thần Naga và tất nhiên là có rất nhiều phù điêu nữ thần Apsara.
Như đã nói trên, chúng tôi đến nơi khi trời chưa có nắng. Phía nam đền Bayon đang được thi công phục chế, tu bổ, công trường ngổn ngang máy móc, hố móng và vật tư; anh chàng lái xe tuk tuk thả chúng tôi xuống xe ở mạn bắc ngôi đền. Thoạt nhìn, tôi thấy chung quanh là một khoảng đất rộng với rất nhiều khối đá lớn, nhỏ, có lẽ từ một hạng mục nào đó bị đổ sập, vỡ vụn và người ta khiêng ra xếp lại cho gọn, như một kho bãi ngoài trời để chờ ngày tu bổ, phục chế di tích. Không thấy lối vào, chúng tôi trèo qua những khối đá để băng vào bên trong một khoảng sân nhỏ. Người bán tranh ở đền Bayon Đang loay hoay ngước nhìn lên các ngọn tháp đá tìm chỗ đứng chụp ảnh, chúng tôi gặp một anh chàng xua tay nói một hơi bằng tiếng Anh khá lưu loát: “Các ông đứng đó làm sao mà chụp ảnh đẹp được? Đứng ngay chân đền thì không lấy được toàn cảnh, chụp cận thì chỗ ấy có gì mà chụp? Còn các khuôn mặt đá thì đứng dưới này chụp lên chỉ là những khối đen nổi trên nền trời ngược sáng. Lên các tầng trên mới chụp những khuôn mặt đá được, nắng sắp lên rồi. Sau khi chụp xong cận cảnh, trung cảnh, trở xuống, các ông đi ra xa mới lấy hết toàn cảnh được và lúc ấy nắng lên cao, trời trong xanh mới thấy ngôi đền đẹp chứ bây giờ nó như khối đá đen sì thôi”.
Phải thừa nhận, hôm ấy chúng tôi nhờ anh chàng Khmer này rất nhiều, nếu không sẽ khó có những bức ảnh ưng ý; ngoài ra lại biết nhiều chi tiết thú vị về ngôi đền Bayon này. Đứng trước một bức phù điêu chạm trên tường đá cao, rộng quay mặt về phía đông - lối cổng chính vào đền - anh ta hỏi tôi, có phân biệt những người trong bức tranh khắc đá này là người nước nào không? Tôi lắc đầu, anh ta giải thích: "Trong lịch sử, Campuchia từng là một đế chế hùng mạnh nhưng cũng từng có lúc không đủ sức kháng cự cuộc xâm lăng của người Chiêm Thành. Người Khmer đã phải cầu viện Trung Hoa đem quân sang cứu viện". Vừa nói anh ta vừa chỉ tay vào những hình người thuộc ba dân tộc chia thành hai bên đang giao chiến, phân biệt các chi tiết về trang phục.
Cũng nhờ anh chàng này cho biết, chúng tôi tranh thủ lên tầng ba ngôi đền chụp ảnh kịp trước khi xe của các đoàn đi tour đưa khách đến tham quan. Khi chúng tôi lên tầng trên, chỉ mới lác đác một số khách đi lẻ như chúng tôi, sau đó thì rất khó chen chân khi khách đến đông. Đây cũng là một điều khiến các nhà quản lý, bảo tồn di tích lo lắng. Du lịch được gọi là 'công nghiệp không khói' nhưng nó thực sự phát sinh nhiều vấn đề phức tạp về bảo tồn môi trường, cảnh quan và di tích... cũng như ảnh hưởng đến văn hóa, xã hội của các địa phương thu hút du khách. Mãi khi du khách đến khá đông, chúng tôi mới biết anh bạn trẻ Khmer đáng mến này làm nghề bán tranh mộc bản phong cảnh Angkor - Bayon khi anh ta bày tranh ra trên nền đá ở tầng ba ngôi đền. Điều lạ là anh ta không hề nói bất cứ câu nào gợi ý chúng tôi trả thù lao cho những điều anh ta đã giúp chúng tôi mà thậm chí cũng không hề mời chúng tôi mua tranh. Cũng may, đó là mặt hàng chúng tôi không muốn mua nên chúng tôi gửi biếu anh một khoản tiền nhỏ và nói lời cám ơn sau khi mời anh ta cùng chụp một tấm ảnh kỷ niệm. Đá và người
Xen lẫn các khuôn mặt đá là những hốc hay hành lang dẫn vào những thất thấp, nhỏ, nơi đó hoặc là lưu giữ hình tượng yoni hay linga. Cũng chính trên các bệ đá mở ra nhiều phía của các lỗ hang này, du khách hay chọn chụp các kiểu thuận hay ngược sáng vì nó bao hàm nhiều ưu điểm thiên nhiên đã phú để ai cũng chộp được những bức ảnh đẹp. Những gian phòng có tượng Phật ngồi, vài người địa phương tranh thủ kiếm tiền bằng cách đốt nhang cho du khách dâng hương, đeo dây bùa may mắn vào cổ tay du khách và gợi ý họ “cúng” tiền!
Bayon tọa lạc ở một vị trí đẹp, tuyệt đẹp, nên vẻ lồng lộng bát ngát dễ lôi cuốn du khách nhiều lên. Con người bước chân đến Bayon dường như bỏ lại mọi bon chen, lấn giành mà chỉ biết khuyến hòa vào những nụ cười bao dung, từ bi. Ở đây có những chỗ được giăng dây và yết bảng để lưu ý du khách không mạo hiểm leo trèo trong lúc say sưa ngắm cảnh hay chụp ảnh. Có mấy cảnh sát du lịch lặng lẽ đi lại, dòm chừng và nhắc nhở du khách. Họ dung dị, vui vẻ, chúng tôi mời chụp một tấm ảnh kỷ niệm, nhưng họ đều từ chối, trừ phi bất chợt chộp được mà họ không biết thì thôi. Lan man với việc chụp, chúng tôi quên cả giờ giấc, mặc dù nắng đã lên cao và có mòi nóng rát. Khi trở xuống, chúng tôi đi ra phía đông ngôi đền, chợt phát hiện một cây cột đá được xếp chồng mấy tảng đá vuông khít với nhau nhưng chân đế không có mà kê lên một cách tạm bợ. Các bạn có dịp đến đây cần lưu ý (xem ảnh), cột đá này có thể ngã đổ đè chết người để tránh xa. Kỳ sau: Ta Prohm - Những bộ rễ cây và ngôi đền đổ nát. Xin qúy bạn ủng hộ các nhà tài trợ của chúng tôi . Thành thật cám ơn     |
You are using an out of date browser. It may not display this or other websites correctly.
You should upgrade or use an alternative browser.
You should upgrade or use an alternative browser.
Bayon - những nụ cười bí ẩn
- Thread starter Jolie
- Start date
